Jakie są techniki grawerowania?

Istnieje trzy techniki grawerowania biżuterii: tradycyjne grawerowanie ręczne, współczesne grawerowanie maszynowe i elektrochemiczne. Grawerować można powierzchnię metali, a także kamieni szlachetnych.

NA CZYM POLEGA GRAWEROWANIE?

Grawerowanie to technika, dzięki której na powierzchni metalu lub kamienia powstaje rysunek w postaci dekoracyjnego wzoru. Aby wykonać grawerunek, należy usunąć część materiału z powierzchni przedmiotu w taki sposób, żeby powstały w nim zagłębienia i wypukłości. W przypadku metalu, zdobioną powierzchnię można pokryć oksydą, która nada ciemniejszy kolor niżej położonym częściom rysunku. W ten sposób, grawerunek nabierze dodatkowej optycznej głębi, a wzór stanie się wyraźniejszy. Kolor można uzyskać także za pomocą emalii.

JAKIE TECHNIKI GRAWEROWANIA WYBRAĆ?

Technika grawerowania ręcznego będzie odpowiednia dla osób początkujących. Maszynowa wymaga użycia specjalistycznego sprzętu i znajomości oprogramowania CAD.  Grawerowanie za pomocą elektro-chemii wymaga doświadczenia w stosowaniu odczynników chemicznych, lub odwagi i chęci, by takie doświadczenie nabyć.

NA CZYM POLEGA GRAWEROWANIE RĘCZNE?

Ręczne grawerowanie to tradycyjna metoda, w której grawer używa rylców. Te ostro zakończone stalowe narzędzia przypominają dłuta. Rylce mają różne szerokości i przekroje, dzięki czemu uzyskać można w rysunku grubsze, lub cieńsze linie. Zakupiony rylec należy osadzić w drewnianym uchwycie zwanym grzybkiem, a długość narzędzia powinna być dopasowana do dłoni. Rylce skraca się i ostrzy na tokarce. 

Używanie rylców wymaga nieco wprawy. Istotne jest tu, aby w rysowaniu linii zastosować zarówno silny nacisk, jak i precyzję, co dla początkujących stanowi spore wyzwanie. Opanowanie tej techniki grawerowania daje jednak dużą satysfakcję. Dzięki niej, zdobieniu można nadać elegancki, kaligraficzny charakter. 

Wskazówka: Możesz ułatwić sobie pracę, stosując zamiast rylców grawerkę pneumatyczną. Sprzęt ten wyposażony jest w rodzaj pisaka zakończonego maleńkim diamentowym młotkiem, napędzanym przez sprężone powietrze. Używając tego narzędzia możesz wkładać mniej siły w nacisk rylca, dzięki czemu łatwiej jest opracować drobne detale. Sprzęt ten wymaga jednak konkretnego wydatku, a jego użycie nie zagwarantuje idealnych efektów od razu. Stosowanie grawerki pneumatycznej również wymaga wprawy, może być  jednak nieco łatwiejsze do opanowania. Rysunek wykonany grawerką pneumatyczną będzie jednak mniej wysublimowany, niż w przypadku tradycyjnej metody grawerowania rylcami. 

JAK DZIAŁA METODA GRAWEROWANIA MASZYNOWEGO?

W grawerowaniu maszynowym wykorzystuje się laser. Wiązka lasera może wycinać w powierzchni biżuterii skomplikowane wzory i teksty w sposób niezwykle precyzyjny i szybki, choć pozbawiony zróżnicowanej głębi. Rysunek powstaje na bazie pliku wektorowego, a więc może być stworzony w programie graficznym lub CAD, co czyni tę metodę atrakcyjną dla osób zaznajomionych z grafiką komputerową. Aby wykonać na biżuterii grawerunek laserowy, plik ze wzorem i wyrób jubilerski możemy oddać do specjalistycznego zakładu grawerskiego, dysponującego laserem. 

Wskazówka: Laserowe grawerowanie może być stosowane także do oznaczania biżuterii znakami firmowymi czy numerami identyfikacyjnymi.

JAK WYKONAĆ GRAWEROWANIE ELEKTROCHEMICZNE?

Grawerowanie elektrochemiczne to proces, w którym do usuwania warstw metalu z powierzchni przedmiotu wykorzystuje się reakcje chemiczne zachodzące pod wpływem prądu elektrycznego. Ten proces umożliwia precyzyjne rzeźbienie wzorów i tekstu zwłaszcza na cienkich i delikatnych blachach srebra i złota.

Jak wygląda proces grawerowania elektrochemicznego?

• 1. Przygotowanie powierzchni: powinna być oczyszczona z wszelkich zanieczyszczeń, takich jak tłuszcze, oleje czy rdza.
• 2. Aplikacja maski grawerskiej: na obszar, który ma być zachowany, nakłada się specjalną maskę grawerską przypominającą werniks lub farbę. Maska chroni wybrane miejsca przed reakcją chemiczną – w ten sposób wyznaczamy granice grawerunku i oznaczamy obszary, które nie zostaną usunięte z powierzchni biżuterii. 
• 3. Doprowadzenie prądu:  grawerowany przedmiot zanurza się w elektrolicie razem z elektrodą. Elektrolit pełni rolę medium, przez które prąd przemieszcza się między narzędziem a przedmiotem, powodując reakcję chemiczną.
• 4. Reakcja chemiczna: w miejscach nie pokrytych maską grawerską zaczyna zachodzić reakcja elektrochemiczna, powodując rozpuszczenie metalu z powierzchni przedmiotu.
• 5. Kontrolowanie siły procesu:: proces jest kontrolowany przez czas, natężenie prądu i skład elektrolitu. Te parametry decydują o głębokości i dokładności grawerowania.
• 6. Oczyszczanie i wykończenie: po zakończeniu procesu wytrawiania usuwa się z przedmiotu maskę grawerską, a następnie poleruje.

CZY MOŻNA GRAWEROWAĆ KAMIENIE SZLACHETNE?

Grawerowaną dekorację można wykonać nie tylko na powierzchni metalu. W biżuterii, techniki grawerskie można zastosować także z użyciem kamieni. Sztuka ta jest znana od starożytności i nosi nazwę “gliptyka” (z greki – słowo glyptos oznaczało rzeźbienie, bądź relief).

Gliptyka, popularna w starożytnej Grecji, Rzymie i Egipcie, obejmowała między innymi sceny mitologiczne i portrety, a w czasach późniejszych także motywy herbowe. Gliptykę podzielić można na dwie grupy:

1. Kamea, w której rytowany wzór umieszczony jest powyżej tła, powstawała najczęściej w agacie lub onyksie. W tej technice grawerskiej najczęściej wykorzystywano motyw portretu w charakterystycznym ujęciu z profilu. 
2. Intaglio, to technika, w której wzór jest wklęsły wobec lica kamienia. Stosowany często z wykorzystaniem motywów herbowych. 

Obecnie, grawerowanie kamieni jest swobodną techniką zdobniczą, za pomocą której dowolnie kształtować można powierzchnie kamieni, korali lub muszli. Użycie gliptyki to doskonały pomysł, aby wzbogacić projekt. 

Grawerowanie może być używane także do oprawy kamieni. To bardzo wdzięczna technika, za pomocą której oprawić można niewielkie kamienie o diamentowym szlifie. Za pomocą rylca wycina się promieniście rozchodzące ułożone linie. Każda z nich zakończona jest metalowym wiórkiem, który trzyma kamień w wyznaczonym miejscu. W efekcie, cyrkonia osadzona jest w rytowanym wzorze przypominającym gwiazdę. 

JAK UCZYĆ SIĘ TECHNIKI GRAWEROWANIA? 

Tradycyjnie, techniki grawerowania łączą relief z kaligrafią. Przyda się tu umiejętność tworzenia pięknych napisów i zgrabnych rysunków. Ich odtworzenie na powierzchni biżuterii wymaga treningu, w trakcie którego przystosujesz dłonie do mocnego nacisku i wyprowadzania linii w pożądanych kierunkach. Na początku poprowadzenie nawet prostej linii wydaje się trudne, z czasem jednak każdemu adeptowi grawerowania uda się opanować podstawy i przejść do wykonywania bardziej zaawansowanych, kunsztownych zdobień. 

Ucząc się tradycyjnego grawerowania, poznajemy podstawy warsztatu, dzięki czemu lepiej rozumiemy jak pomóc sobie w pracy używając np. narzędzi do grawerowania pneumatycznego. 

Na początku nauki grawerowania uczymy się tworzyć wzory na płaskich blaszkach metalu. Osadzamy je w kulach grawerskich, aby je unieruchomić i bezpiecznie ćwiczyć wyprowadzanie prostych linii i łuków. Kurs grawerowania dla początkujących w Wytwórni Antidotum obejmuje także omówienie podstawowych zasad stosowania narzędzi oraz sposobu dopasowania długości rylca do dłoni studenta. Kurs grawerowania dla zaawansowanych obejmuje natomiast bardziej złożone zagadnienia rysunkowe, w tym wycinanie historycznych wzorów plecionki, motywów roślinnych i kaligraficznego tekstu. 

Na lekcje grawerowania możesz umówić się indywidualnie, lub dołączyć do kursu.