Odpowiedź na pytanie, jak projektować biżuterię, zawiera się w znaczeniu słowa “projektowanie”. Niezależnie od tego, czy projektujemy biżuterię, meble czy odzież, zasada, jaką rządzi się design, jest taka sama. A zatem, jaka to zasada? Można opisać ją tak – projektowanie to proces, w trakcie którego stawiamy sobie wiele pytań i staramy się znajdować właściwe odpowiedzi, testując kolejne rozwiązania. Właśnie dlatego projektowanie biżuterii wymaga czasu, refleksji i praktyki, zanim przyzwyczaimy się prowadzić ten proces odruchowo.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak projektować funkcjonalną biżuterię
- Jak wyciągać konstruktywne wnioski z projektowych błędów
- Jak przygotować się do seryjnej produkcji biżuterii
- Odpowiedzi na najczęsciej zadawane pytania
Uczysz się złotnictwa i coraz więcej pomysłów możesz zrealizować samodzielnie – to świetnie! Zauważyłaś już pewnie, że tworzenie biżuterii jest czasochłonnym przedsięwzięciem. Wszyscy mamy podobny problem – jak najszybciej chcemy przejść do konkretów i zobaczyć rezultaty! Z tego względu, kiedy tylko zamajaczy nam w wyobraźni projekt kolejnej jubilerskiej ozdoby, przechodzimy do jego natychmiastowej realizacji. Nierzadko nie jesteśmy zadowolone z efektu tych działań, ale zainwestowałyśmy w nie sporo czasu. Jeśli więc pojawiła się potrzeba poprawek – co robić? Zaczynać od początku? O niee… Zatem – jak projektować biżuterię, by zminimalizować nakład czasu na ewentualne niepowodzenia?
JAK WYGLĄDA PROCES PROJEKTOWANIA BIŻUTERII I JAKIE SĄ JEGO ETAPY
Proces projektowania to ścieżka, którą dążymy do uzyskania optymalnej formy. Formą optymalną będziemy nazywać taką, która spełnia nasze estetyczne i funkcjonalne założenia, jej wykonanie jest prawidłowe technicznie, a dodatkowo – wartość materiałów i koszt wykonania danego wyrobu będzie akceptowalny dla grupy naszych klientów, jeśli bierzemy pod uwagę sprzedaż. Nie jest łatwo spełnić wszystkie te oczekiwania, dlatego musimy zobaczyć projektowanie nie jako spontaniczne olśnienie, ale jako proces, w którym pierwsze założenia będą podlegać weryfikacji, a w konsekwencji wniosków i ewentualnie na nowo postawionych pytań – projekt będzie się twórczo rozwijać, a sposób jego realizacji może zmienić z czasem zmienić się, wobec tego, który początkowo mieliśmy na myśli.
Mając to na uwadze, w procesie projektowania powinnyśmy postawić na prototypowanie, czyli wykonywanie próbnych modeli, które pozwolą nam ocenić rezultaty danego etapu projektu. Makiety dobrze jest realizować ekonomicznie, czyli jak najmniejszym nakładem środków, nie tylko finansowych, ale też energetycznych. Choć początkowo może wydawać się, że tworząc kolejne makiety tracimy czas i niepotrzebnie wydłużamy projekt – w rzeczywistości okaże się, że oszczędzamy czas, który musiałybyśmy poświęcić na powtórzenie od nowa pieczołowicie wykonanej pracy złotniczej.
Etap 1: Szkic. Z głowy na kartkę
Wróćmy do początku. Widzisz jubilerską formę oczami wyobraźni. Zanim przystąpisz do pracy przy stole złotniczym – spróbuj ją narysować. Nie martw się, jeśli nie czujesz się swobodnie w rysowaniu. Potraktuj to jako luźną wizualną notatkę – punkt wyjścia. Jeśli rysowanie nie sprawia Ci trudności, spróbuj nakreślić swój pomysł możliwie precyzyjnie. Uwzględnij grubości materiału, przemyśl i naszkicuj od strony technicznej sposoby łączenia się elementów. Możesz wykonać kilka rysunków, ujmując projekt z różnych punktów widzenia – z góry, z przodu i z boku. Rysując, częściowo zmaterializujesz już swój projekt. To, co widzisz w wyobraźni, jest bardzo plastyczne – łatwo poddaje się optymistycznej wizji, nie zawsze uwzględniając problemy, które możesz napotkać na drodze realizacji. Narysowanie projektu pomoże wskazać część z tych problemów już na etapie wstępnym. Jeśli masz chęć uczyć się rysunku i dowiedzieć się jak projektować biżuterię, przyjdź na nasz kurs rysunku perspektywicznego.
Etap 2: Makieta
Po etapie kartki i ołówka, czyli wizualizacji 2D, czas na trzeci wymiar! Kolejną fazą testowania wstępnej koncepcji jest prosta makieta, która pomoże Ci określić wielkości i proporcje poszczególnych elementów. Co ważne na tym etapie – model należy wykonać w rzeczywistej skali i w odniesieniu do proporcji ciała, czyli dłoni, ucha czy szyi.
Makietę wykonaj z papieru. Możesz użyć cienkiego papieru xero lub kartonów grubością zbliżonych do metalowych blach. Spoiwem w tym przypadku będą klej lub taśma klejąca, a głównym narzędziem – nożyczki. Wykonując makietę, weź pod uwagę kwestie funkcjonalne. Sprawdź, czy wielkość pierścionka nie przeszkodzi w zgięciu palca, kolczyki – czy nie są zbyt długie i nie będą opadać na ramiona. Weź pod uwagę też inne czynniki związane z wielkością i ewentualnymi ograniczeniami ruchu. Makietę przymierz do siebie, lub poproś o pomoc modela lub modelkę.
Pomocnicze elementy z papieru posłużą także w trakcie pracy nad wyrobem. Z ich pomocą określisz wielkości i kształt części, które wytniesz z blachy.
Etap papierowej wizualizacji możesz pogłębić wykonując komputerowy model 3D. Pomocne będzie tu oprogramowanie, dostępne w bezpłatnych wersjach, które możesz ściągnąć z sieci. W programie do tworzenia modeli 3D możesz bardziej precyzyjnie określić grubości materiałów, które zastosujesz w projekcie. Wcześniejszy etap pracy z papierową makietą będzie pomocny w naszkicowaniu modelu cyfrowego. Na ekranie komputera nie łatwo jest ocenić skalę i proporcje modelowanego przedmiotu w odniesieniu do ciała. Jeśli na etapie makiety papierowej określisz wyjściowe proporcje kluczowych elementów, przeniesienie ich na model komputerowy przyśpieszy określenie wyjściowych założeń projektu.
Etap 3: Prototyp
Masz już za sobą etap tworzenia modelu. Być może wprowadziłaś do modelu różnego rodzaju poprawki – elementy mogły zmieniać swoje proporcje lub położenie z przyczyn kompozycyjnych lub funkcjonalnych. Po dłuższym lub krótszym szeregu prób wyklarowała się kompozycja, którą zdecydowałaś się przenieść na prototyp wykonany z metalu. Jeśli faktycznie masz za sobą kilka wariantów kompozycji, które zdecydowałaś się odrzucić, pomyśl, ile czasu poświęconego na prace złotnicze zdążyłaś już zaoszczędzić!
Przystępując do realizacji prototypu, powinnaś mieć wstępnie określone wymiary i grubości materiału użytego do wykonania poszczególnych elementów (np. określoną w modelu grubość i wysokość obrączki). Wcześniejsze próby powinny też naprowadzić Cię na trop założeń technicznych, czyli tego w jaki sposób i w jakiej kolejności będziesz łączyć kolejne elementy. Zrealizuj prototyp zgodnie z założeniami. Załóż dziennik projektu i zapisuj jakie czynności kolejno wykonujesz, a jeśli wprowadzasz zmiany – notuj ich powód. Dziennik realizacji pomoże Ci zapamiętać co działo się na kolejnych etapach pracy nad projektem. To może okazać się cenne przy okazji wykonywania kopii lub kolejnego modelu w serii. Wymiary poszczególnych elementów do wykonania kopii możesz zdjąć oczywiście z prototypu za pomocą suwmiarki. Dziennik pomoże w trudniejszych kwestiach, związanych z łączeniem elementów. W złotnictwie, kolejność działań w produkcji wyrobów jest często bardzo ważna. Zdarza się, że pewne czynności wykończeniowe (np. szlifowanie) musimy wykonać na konkretnym momencie, gdyż z przyczyn konstrukcyjnych do niektórych elementów nie dotrzemy sprzętem na etapie wykończenia. Takie kwestie często umykają pamięci, kiedy posuwamy się dalej w procesie realizacji, przez co podobne błędy lubią się uporczywie powtarzać przy wykonywaniu kopii. Dziennik realizacji pomoże ich uniknąć. Jeśli czujesz, że brakuje Ci pewności w w niektórych obszarach pracy złotniczej, przyjdź na nasze jednodniowe warsztaty doskonalenia umiejętności.
JAK PROJEKTOWAĆ FUNKCJONALNĄ BIŻUTERIĘ?
Ważnym etapem oceny prototypu wyrobu biżuteryjnego będzie ocena jego funkcjonalności. Powinnyśmy zweryfikować przede wszystkim jego wagę i bezpieczeństwo używania. W przypadku nadmiernej wagi projektowanego wyrobu należy przemyśleć „odchudzenie” konstrukcji przez użycie cieńszych blach, miejscowe wprowadzenie ażurów lub użycie rurek zamiast prętów. Możliwością jest także zmniejszenie skali wyrobu, co znacząco wpłynie na ograniczenie jego masy. Warto odwołać się do opinii przyszłych użytkowników – poprośmy o przetestowanie naszego projektu. Zgrabny i ładnie zakomponowany kolczyk nie znajdzie chętnej użytkowniczki, jeśli będzie zbyt ciężki, by móc nosić go przez kilka godzin. Ostre krawędzie lub wystające elementy pierścionka, którymi będzie zahaczał ubranie, również mogą okazać się problemem. Istoty jest także sposób działania zapięć i zawiasów. To wszystko oczywistości, łatwo jednak uznać, że są to kwestie mniej istotne niż wygląd wyrobu.
JAK WYCIĄGAĆ KONSTRUKTYWNE WNIOSKI Z PROJEKTOWYCH BŁĘDÓW
Analizując opinie, jakie w testach otrzymał prototyp naszego projektu, wyciągnijmy wnioski. Czy projekt spełnia estetyczne i funkcjonalne założenia? Jeśli nie, postarajmy się wprowadzić konieczne poprawki. Skoncentrujmy się na detalach: jeśli, na przykład – problematyczne okazało się zapięcie bransoletki, skupmy się na tym elemencie. Doprecyzujmy go technicznie, a następnie dołączmy do głównej formy.
Niewykluczone, że w procesie projektowania konieczne będzie wykonanie prototypu 2.0, 3.0 i kolejnych, zanim spełnimy wszystkie warunki niezbędne do uzyskania w pełni pozytywnej oceny projektu, zarówno naszej własnej jak i przyszłych użytkowników. Nie jest to jednak zła wiadomość! To właśnie przebieg procesu sprawia, że angażujemy się w projekt. Im więcej podejmiemy decyzji na etapie tworzenia, tym większe będzie nasze zadowolenie na etapie podziwiania rezultatu projektowych działań.
JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO SERYJNEJ PRODUKCJI BIŻUTERII?
Jesli planujesz seryjną produkcję biżuterii, musisz dobrać odpowiednią technologię do typu wyrobu jubilerskiego. Jeśli są to płaskie formy, cięte z blachy, możesz wykonać wykrojniki, które w prosty sposób pozwolą Ci jednym mocnym ruchem wyciąć w blasze zadany kształt. Możesz także zlecić wycięcie kształtów w specjalistycznych zakładach CNC, które oferują laserowe cięcie blach.
Pierścionki i kolczyki możesz wykonać w formie prototypów w wosku, lub drukując 3D, a kolejne sztuki odlać w metalu. Pamiętaj jednak, że każdy odlew trzeba będzie jeszcze ręcznie wykończyć, szlifując go i polerując do połysku.
ODPOWIEDZI NA NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA
Od czego zacząć projektowanie biżuterii?
Projektowanie zacznij od klarowania pomysłu. Przejrzyj inspiracje, znajdź w nich cechy, które chcesz zawrzeć w swoim projekcie, a następnie przejdź do etapu szkiców i makiet. W kolejnym kroku wykonaj prototyp. Dopasuj projekt do swoich umiejętności, lub pomyśl, jakich umiejętności musisz nabyć, aby go wykonać. W Wytwórni Antidotum, podczas lekcji indywidualnych, krok po kroku przygotujemy Cię do wykonania własnego projektu.
Najbardziej pomocne w projektowaniu biżuterii będą programy Blender i Rhino. Blender jest programem bezpłatnym. Za ich pomocą przygotujesz modele, którę będzie można wydrukować w technologii 3D.
Naucz się tworzyć modele woskowe. W ten sposób przygotujesz prototypy, na bazie których specjalistyczny zakład wykona formy, które posłużą do wykonania odlewów.
Jakie narzędzia potrzebne są do projektowania biżuterii?
Do wykonania projektu niezbędne są wyłącznie ołówek i kartka, tektura i klej lub glinka polimerowa – w ten sposób opracujesz wstępne rysunki i poglądowy model, na bazie którego ocenisz kompozycję i jej skalę w odniesieniu do ciała. W kolejnych etapach, służących do wykonania prototypu, potrzebny będzie ci komplet narzędzi złotniczych lub narzędzi potrzebnych do pracy w wosku jubilerskim. Poradnik na temat urządzania studio tworzenia biżuterii znajdziesz pod tym linkiem.
Jakie materiały są najczęściej wykorzystywane w projektowaniu biżuterii?
Biżuterię projektujemy najczęściej ze srebra i mosiądzu. Oba te metale można pozłocić, dzięki czemu wyrób nabierze pięknej barwy, nie będzie jednak tak kosztowny, jak wykonany w całości ze złota.
Skąd czerpać inspiracje do projektowania biżuterii?
Zastanów się, jaką biżuterię chciałabyś nosić? Czego brakuje Ci w Twojej kolekcji? Zacznij od potrzeb – one w doskonały sposób podpowiedzą Ci, jaką biżuterię wykonać.
Jakie są najczęstsze błędy początkujących projektantów biżuterii?
Początkujący projektanci najczęściej pomijają etapy przygotowawcze procesu projektowania biżuterii. W ten sposób często projektują wyroby, które mają zbyt duży ciężar, a ich konstrukcja uniemożliwia seryjną produkcję. Przed takimi błędami można uchronić się, jeśli będziemy mieć cierpliwość przejść przez wszystkie etapy nauki rzemiosła, a potem – nie pomijając etapu szkiców i prototypów w procesie projektowania biżuterii.
